หมาของพระเจ้ายุธิษเฐียร

มีนิยายเกี่ยวกับหมาเรื่องหนึ่งที่น่าสนใจอยู่ กษัตริย์วงศ์ปาณฑพ (ปานดบ)พระองค์หนึ่ง ทรงพระนามว่า พระเจ้ายุธิษเฐียร ทรงมีเดชมีอำนาจมาก แผ่พระเดชปกครองไปทั่วชมพูทวีปเป็นเวลา ๓๖ ปี อยู่มาพระเจ้ายุธิษเฐียรปลงพระชนมายุของพระองค์เอง เห็นว่าจะทรงอยู่ต่อไปอีกไม่นาน จึงเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมเยือนและลาราษฎรทั่วพระราชอาณาจักร มีพระมเหสีและกษัตริย์ผู้เป็นพระอนุชาอีก ๔ พระองค์โดยเสด็จด้วย ครั้นแล้วกษัตริย์ทั้ง ๖ พระองค์ก็เสด็จขึ้นภูเขาหิมาลัยแต่โดยลำพัง ตั้งพระทัยว่าจะไปให้ถึงสวรรค์ ข้าราชบริพารทั้งปวงก็ส่งเสด็จเพียงแค่เชิงเขาหิมาลัย แล้วทูลลากลับพระนคร แต่ยังมีสุนัขตัวหนึ่งที่พระเจ้ายุธิษเฐียรทรงเลี้ยงไว้ สุนัขตัวนี้หาได้กลับไม่ แต่เดินตามพระเจ้ายุธิษเฐียรขึ้นภูเขาหิมาลัยไป เนื่องด้วยทางเดินไปสู่สวรรค์นั้นทุรกันดารนัก พระมเหสีและพระอนุชาอีก ๔ พระองค์ มิสามารถทนความลำบากและเหน็ดเหนื่อยได้ ก็ล้มลงสิ้นพระชนม์ไปทีละองค์จนหมด คงเหลือแต่พระเจ้ายุธิษเฐียรเสด็จพระราชดำเนินต่อไปโดยไม่หยุดยั้ง และมีหมาตามเสด็จตัวหนึ่ง ขณะที่เสด็จพระราชดำเนินอยู่นั้น ปรากฏว่าฟ้าผ่าลงมาเปรี้ยงใหญ่ และพระอินทร์ผู้มีรัศมีอันสว่างก็มาปรากฏต่อพระพักตร์พร้อมด้วยราชรถ แล้วพระอินทร์จึงเชิญเสด็จพระเจ้ายุธิษเฐียรให้ขึ้นรถไปสู่สวรรค์ แต่พระเจ้ายุธิษเฐียรไม่ยอมขึ้นรถพระอินทร์ บอกให้พระอินทร์ไปรับพระมเหสีและพระอนุชามาก่อน พระอินทร์ก็ตอบว่า กษัตริย์เหล่านั้นไปคอยพระองค์อยู่บนสวรรค์แล้ว พระเจ้ายุธิษเฐียรได้ยินพระอินทร์ทูลดังนั้น ก็ทรงกระทำอย่างที่สุภาพบุรุษผู้คบหมาเป็นมิตรจะพึงกระทำคือเปิดประตูรถพระอินทร์แล้วเชิญให้หมาขึ้นรถก่อน พระอินทร์เห็นดังนั้นก็ตกใจ ทูลว่าหมาขึ้นสวรรค์ไม่ได้ เพราะจะทำให้สวรรค์ซวยหมด ขอให้พระองค์ไล่หมากลับเมืองมนุษย์เสียเถิด พระเจ้ายุธิษเฐียรก็ดำรัสตอบอย่างที่ผู้รักหมาจะพึงตอบว่า “ถ้าอย่างนั้นก็จะไม่ขึ้นสวรรค์” พระอินทร์ผู้ซึ่งไม่เคยเลี้ยงหมา เพราะเคยเลี้ยงแต่ช้างก็ถามว่า “ทำไม” พระเจ้ายุธิษเฐียรก็ตอบเป็นคาถาน่าฟังว่า “หมานั้นคือผู้ภักดีอย่างยิ่ง เป็นผู้ซื่อสัตย์ในยามทุกข์ เป็นผู้ให้ความมั่นใจในความสงสัย และเป็นผู้ให้ความรักและมิตรภาพในยามที่เหลือแต่ตัวคนเดียว” พระอินทร์ฟังดังนั้นก็งง ๆ ไป แต่ก็ยังยืนกระต่ายขาเดียวว่า หมาขึ้นสวรรค์ไม่ได้เด็ดขาด พระเจ้ายุธิษเฐียรจึงตอบว่า สวรรค์นั้นอาจเป็นแดนสุขาวดีของคนอื่น แต่สำหรับพระองค์นั้น ถ้าเอาหมาไปด้วยไม่ได้ก็คงปราศจากความสุข เพราะจะต้องทรงเป็นห่วงคิดถึงหมา ครั้นแล้วก็ทรงอบรมจิตใจพระอินทร์ต่อไปอีกยืดยาวว่าพระองค์เป็นกษัตริย์ และเป็นบุรุษชาติอาชาไนย การที่จะละทิ้งผู้ที่รักพระองค์นั้นเป็นบาป พระองค์ไม่เคยละเลยผู้ที่ยึดถือพระองค์เป็นสรณะ หรือผู้ที่ขอรับพระกรุณา หรือผู้ที่อ่อนแอ หรือหมดอำนาจไม่สามารถป้องกันตนเองได้ พระอินทร์โดนเข้าท่านี้ก็จนใจ บ่นตุบ ๆ ตับ ๆ อยู่พักใหญ่แล้วก็ยอมแพ้ ชัยชนะเป็นของพระเจ้ายุธิษเฐียร ผู้ไม่ยอมขึ้นสวรรค์ถ้าหากหมาตามขึ้นไปด้วยไม่ได้ ด้วยฤทธิ์ของพระอินทร์หมาก็กลายเป็นเทพบุตร มีรัศมีอันสว่าง พร้อมที่จะขึ้นสวรรค์กับพระเจ้ายุธิษเฐียรได้ พระเจ้ายุธิษเฐียรจึงยอมเสด็จขึ้นรถ เขาเล่ากันว่า ดาวหมาที่ขึ้นสว่างในตอนดึกนั้น คือรัศมีอันสว่างของหมาพระเจ้ายุธิษเฐียร จากหนังสือคนรักหมาของ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ภาพจากกูเกิ้ล

พระพุทธรูปบนพระมาลาเบี่ยง

ประวัติ พระพุทธรูปทองคำ ๒๑ องค์ รายรอบพระมาลาเบี่ยงนี้ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ รับสั่งว่า คนทอดแหได้พบพระพุทธรูปดังกล่าวในลำแม่น้ำมูล ซึ่งอาจจะตรงกับบริเวณวังปลัด แขวงเมืองนครราชสีมา ต่อมาพระยานครราชสีมานำขึ้นทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระองค์จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้อัญเชิญพระพุทธรูปเหล่านี้ประดิษฐานรอบพระมาลาเบี่ยงที่ทรงสร้างขึ้น คาดว่าสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลของพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ มหาราชองค์สุดท้ายของราชอาณาจักรเขมรในราวพุทธศตวรรษที่ ๑๘ พุทธลักษณะ พระพุทธรูปที่ประดิษฐานรายรอบพระมาลาเบี่ยงประกอบด้วยพระพุทธรูปในสองอิริยาบถคือ พระพุทธรูปประทับยืน และพระพุทธรูปประทับนั่ง พระพุทธรูปยืนเป็นพระพุทธรูปทรงเครื่อง พระพักตร์ค่อนข้างกลม แย้มสรวล ทรงศิราภรณ์เป็นชฎามุกุฎซ้อนกันสามชั้น ทรงกุณฑลรูปตุ้ม ประทับยืนตรงแสดงอภัยมุทราด้วยพระหัตถ์ทั้งสอง ทรงกรองศอ พาหุรัด ทองกร และทองพระบาทจำหลักลาย รัดประคดประดับเครื่องเพชรพลอย มีอุบะขนาดสั้นห้อยประดับกับทั้งมีชายภูษารูปหางปลาห้อยย้อยลงมาเบื้องหน้าทับบนอันตรวาสก ขอบคุณเนื้อหาและภาพจากศิลปะพระเครื่องปีที่ ๒ ฉบับที่ ๑๕ เรียบเรียง by krisda paleeriam